1081 yılında Oğuz Türklerinnden olan Selçukluların wgwmwnliği altına giren Rize 1157 yılında Sultan Sencersin’in ölümüile Büyük Selçuklu Devletinin parçalanmasıyla Bizanslılar tarafından işgal edilmişti. Bu güzel şehrimiz 304 yıl sonra Fatih Sultan Mehmet’in gönderdiği Ali Paşa tarafından tekrar Türk topraklarına katıldı.
Tarihin 21 Şubat 1916’yı gösterdiği yıllarda bir Pazar günü Rize düşman kuvvetleri tarafından işgal edildi. Bu güzel toprakları düşmana çiğnetmemek için kahraman yöre halkı Taşlıdere mevkiinde (Askoroz) kendinden kat kat üstün olan düşman kuvvetlerine karşı gösterdiği cesaret ve savunma tarihimizin şeref sayfalarında daima gururla anılacaktır.
103 yıl önce düşman istilasına uğrayan ve iki yıl dokuz gün işgal altıonda kalanRize bugün istiklaline kavuşmuştu. 21 şubat 1916 günü şehrin doğu girişinde bulunan Askoroz Deresin de gerek aske, gerekse silah ve cephane bakımından kat kat üstün olan Rus askerine karşı Alirıza Bey komutasındaki Teşkilat alayına bağlı Rizeli yüzbaşı Kahraman Beyin komutasında birlikle beraber amansız bir savunmaya giren askerimiz , düşman kuvvetlerini durdurmayı başardı. Ancak bu savunma Rus donanmasının Askoroz önlerine delip denizden karayı topa tutmasına kadar mücadelesine devam etti. Düşman askerinin denizden takviye görmesiyle yapacak bir şeyi kalmayan Türk askeri gerilemeye başlamıştı, ancak yienede mücadelesin kahramanca devam ediyordu.
Askoroz daki savaşa katılan rahmetli Mamuşoğlu Muhammet Sönmez ile sağlığında yaptığım röportaj da savaş günleri anılarını söyle dile getirmişti:
İsmet KÖSOĞLU
Osman YAZICI
İsmet KÖSOĞLU